Mirosław Matyja,
Niespełnione nadzieje.
Losy polskiej 2. Dywizji
Strzelców Pieszych w latach
1940–1945,
Wydawnictwo Adam Marszałek,
Toruń 2013

Zamiast tego, po krótkotrwałych walkach w 1940 r., zostali internowani w Szwajcarii. I tyle z marzeń, wojna się dla nich skończyła. Pod szwajcarskim niebem większość pozostała do 1945 r. Do zakończenia działań wojennych w Europie.

Mowa rzecz jasna o żołnierzach 2. Dywizji Strzelców Pieszych gen. Bronisława Prugar-Kelinga, jednej z formacji Wojska Polskiego, jakie zostały utworzone we Francji tuż po klęsce w wojnie 1939 r. Pół roku później, podczas walk we Francji, dywizja przyparta do granicy szwajcarskiej przeszła 19 czerwca 1940 na terytorium tego neutralnego państwa, godząc się na – zgodne z międzynarodowymi ustaleniami (V Konwencja Haska) – internowanie.

Temat ten nie był dotąd zbyt często podejmowany przez polskich historyków, bowiem losy żołnierzy tej dywizji odbiegają znacznie od znanego wszystkim obrazu Polaka – niezłomnego bojownika na frontach II wojny światowej. Tutaj, zamiast udziału w alianckich kampaniach, obozowa nuda, nauka w szkołach i praca fizyczna na rzecz państwa szwajcarskiego. W tym budowa dróg i tuneli w Alpach do dzisiaj służących ludności.

Są to jednak losy na tyle niezwykłe, iż warto po tę książkę sięgnąć. Zwłaszcza że autor, Mirosław Matyja, ekonomista, politolog i historyk od przeszło 20 lat mieszkający w Szwajcarii, dotarł do wiadomości niedostępnych wcześniej naszym badaczom. Zebrał materiał znajdujący się w archiwach szwajcarskich. Ponadto dotarł do wielu żyjących jeszcze świadków tamtych wydarzeń. Nie tylko Polaków, lecz również Szwajcarów pamiętających pobyt na ich ziemi polskiego wojska. To niezwykle cenny dla polskiego czytelnika punkt widzenia.

Książkę napisaną żywym komunikatywnym językiem czyta się z przyjemnością, szczególnie we fragmentach relacji byłych internowanych żołnierzy.

—dk