Częstym błędem jest zamienne stosowanie nazw Imperium Osmańskie oraz Turcja w odniesieniu do wydarzeń historycznych sprzed 1923 r. Tymczasem do 1923 r. funkcjonowało Imperium Osmańskie, które przez wieki było państwem wielonarodowym, a nie narodowym. Chociaż Turcy rzeczywiście wyraźnie dominowali w sferach politycznej i militarnej, w granicach imperium żyli między innymi Grecy, Arabowie, Ormianie, Słowianie, Kurdowie, Żydzi i inni. Poszczególne grupy narodowe dzieliło wiele, ale łączyła wspólna tożsamość państwowa. Przede wszystkim podległość woli sułtana. Ostatni sułtan, Mehmed VI, opuścił imperium w listopadzie 1922 r., a polityczną próżnię w państwie najlepiej wykorzystał bohater I wojny światowej oraz wojny przeciwko Grecji – Mustafa Kemal. W powszechnym przekonaniu to właśnie jego zasługą była skuteczna obrona przed ofensywą grecką oraz zapobieżenie faktycznemu rozbiorowi oraz okupacji państwa, które wcześniej zostały zaakceptowane przez sułtana w traktacie z Sevres z 1920 r.
Mustafa urodził się w Salonikach w 1881 roku. Dzieciństwo spędził w kosmopolitycznym, choć zdominowanym przez ludność żydowską, mieście, co nie pozostało bez wpływu na jego późniejsze poglądy oraz sposób bycia. W klasie był najlepszym uczniem, dlatego nauczyciel nadał mu arabski przydomek Kemal (doskonały). Wkrótce najlepszy uczeń stał się też znakomitym oficerem osmańskiej armii, a dniem jego największej chwały stało się zwycięstwo w bitwie o Dardanele podczas I wojny światowej. Zwycięstwo rozsławiło imię Mustafy Kemala w Imperium Osmańskim, ale także poza jego granicami, co później zręcznie wykorzystał w celach politycznych. Wystarczy wspomnieć, że w 1917 r. Cesarstwo Niemieckie nadało Mustafie Kemalowi Żelazne Krzyże pierwszego i drugiego stopnia za sukcesy dowódcze, a w 1918 r. otrzymał Królewski Pruski Order Korony. Bez wątpienia na tle nieudolnych i słabych władz sułtańskich jawił się jako człowiek opoka. Podczas wspomnianej wojny osmańsko-greckiej odwrócił jej przebieg na korzyść sił osmańskich i wyparł Greków z całej Anatolii. Symbolem tego zwycięstwa stało się zajęcie zdominowanej przez ludność grecką Smyrny (dzisiejszy Izmir). Inna sprawa, że prawie wszyscy Grecy, którzy nie zdołali na czas opuścić miasta, zapłacili za to życiem. 29 października 1923 r. Wielkie Zgromadzenie Narodowe Turcji proklamowało utworzenie nowego państwa – Republiki Turcji. Kilka miesięcy później, w marcu 1924 roku, zniesiony został kalifat. Mustafa Kemal został także pierwszym prezydentem republiki i funkcję tę pełnił nieprzerwanie aż do swojej śmierci w 1938 r.
Sześć strzał
Kobiety – na salony i do pracy!
Pomnik w każdym mieście?
Skomentuj