Czym jest patriotyzm? To pytanie słyszę często i przyznam, że niełatwo jest na nie odpowiedzieć. Szczególnie mając na uwadze naszą historię, w której trup najlepszych synów narodu ściele się gęsto, a kult tych, którzy położyli swe głowy ku chwale ojczyzny, wywołuje jedne z najsilniejszych emocji Polaków. Problem w tym, że – pisze o tym w temacie okładkowym Lech Mażewski – do perfekcji opanowaliśmy wiedzę o naszych klęskach, nie zastanawiając się zbytnio, co do nich doprowadziło, nie analizując błędów, a wręcz czyniąc z nich kamienie węgielne pod kolejne zrywy. Jednocześnie kompletnie zapominamy o naszych zwycięstwach, z których powinniśmy się uczyć, jak walczyć o swoje tak, byśmy nie musieli co kilka dekad odtwarzać tkanki państwowej, narodowej i kulturowej.
Nie jest prawdą, że w obliczu katastrof nie mieliśmy nigdy innego wyjścia niż pójście na pewną przegraną; że nie było nikogo, kto wskazałby alternatywne kierunki działań. Polecam tekst Agnieszki Niemojewskiej, która na przykładzie braci Bocheńskich przeanalizowała trzy różne postawy wobec ryzyka wymazania Polski z mapy Europy. Szukając rozwiązań gwarantujących przetrwanie narodu, warto spojrzeć na rozwiązania stosowane za granicami naszego kraju.
Marszałek Petain jest postacią, której wizerunek w oczach potomnych jest jednoznacznie czarny. Zdrajca, sprzedawczyk, kolaborant – to najdelikatniejsze z epitetów kierowanych do dziś pod jego adresem. Tymczasem, jeśli spojrzeć na jego postać chłodnym okiem, wyłania się obraz polityka rozsądnego, dbającego o przetrwanie swego narodu. Mając w pamięci jatkę frontów I wojny światowej, za udział w której okrzyknięto go bohaterem narodowym, oraz obrazy z Polski, która za postawienie się Hitlerowi zapłaciła zrujnowaną infrastrukturą i ogromnymi stratami ludzkimi, podjął decyzję o kapitulacji. Z tego powodu Francuzi, owszem, okryli się wstydem, jednocześnie jednak zachowali miasta, fabryki, biblioteki, nie wspominając o śladowych jedynie stratach ludzkich. Wstyd szybko minął. Nietknięta wojną Francja jak gdyby nigdy nic stanęła w odpowiednim momencie po stronie aliantów i to jej żołnierze zamiast Polaków maszerowali w londyńskiej paradzie zwycięstwa. Polecam tekst Piotra [P] Bożejewicza, który opisuje, jakim problemem wizerunkowym był Petain dla de Gaulle’a, gdyż nie można było odmówić mu rozsądku, a jednocześnie jeszcze trudniej było robić z niego bohatera.
Wracając do początkowego pytania, zaryzykuję odpowiedź, że patriotyzm to dbałość o ciągłość danej nacji. Systematyczne wysyłanie na rzeź kolejnych pokoleń po to tylko, żeby następnie stawiać im pomniki i rozpaczać nad ich grobami, owocuje bowiem tym, z czym do czynienia mamy w Polsce. To, że dzisiejsze elity rządzące naszym krajem mają się nijak do tych przedwojennych, u których mogłyby w najlepszym razie robić za kelnerów, nie jest przypadkiem. To efekt kolejnych zrywów patroszących polskość z najlepszych elementów.
Parafrazując Winstona Churchilla: wybierając wciąż wojnę zamiast wstydu, dostajemy od wieków i jedno, i drugie. Czas najwyższy wyciągnąć z tego wnioski.
Skomentuj