Stanisław Cat-Mackiewicz
Kropki nad i. Dziś i jutro
Universitas

„Jeśli stosunki rosyjsko-niemieckie są dobre – wyjaśniał w regule, którą reklamiarsko nazwał „lex Mackiewicz" – to sytuacja Polski jest zła, katastrofalna, rozpaczliwa. Jeśli odwrotnie, stosunki między Rosją a Niemcami są złe, jeśli wzbiera antagonizm lub wybucha wojna, sytuacja Polski staje się dobra".

Naprawdę regułę tę sformułował germanofilski mentor naczelnego wileńskiego „Słowa" – Władysław Studnicki, a całą sprawę w posłowiu do „Kropek nad i. Dziś i jutro" wyjaśnia redaktor „Pism wybranych" Cata-Mackiewicza – Jan Sadkiewicz.

Jak możemy się przekonać, Stanisław Cat-Mackiewicz nie był wcale tak bezwarunkowym entuzjastą orientacji niemieckiej w polityce polskiej, jak powszechnie się sądzi. Właśnie „Kropki nad i" (1927) i „Dziś i jutro" (1929) dowodzą ewolucji poglądów znakomitego publicysty. Wcześniej był bowiem Cat-Mackiewicz zwolennikiem sojuszu polsko-francuskiego, zmienił jednak zdanie, gdy się przekonał, że przynosi on korzyści tylko jednej, i to bynajmniej nie polskiej stronie.

Optował więc za stworzeniem gospodarczego bloku państw środkowoeuropejskich oraz przeprowadzeniem rewizji powojennych traktatów, a w konsekwencji zjednoczeniem Niemiec przez Anschluss i rozbiór Czechosłowacji, pozwalający na przywrócenie historycznej granicy polsko-węgierskiej. Wszystko to miało rzekomo odsunąć ekspansję niemiecką od granic Polski.

A co wewnątrz kraju? Stanisław Cat-Mackiewicz był monarchistą, w drugiej połowie lat 20. zeszłego wieku, po zamachu majowym, przyszłość widział więc w dynastii Piłsudskich. „Aby dzieło Marszałka przetrwało wieki, musi on zostawić uregulowaną po sobie sukcesję, przedłużyć swój autorytet i dać granitową podstawę temu przedłużeniu". Fascynująca to lektura, choć – nie da się ukryć – najwięcej wspólnego mająca z fantastyką.

—k.m.

„Uważam Rze Historia" objęło patronatem edycję pism wybranych Stanisława Mackiewicza. Do końca roku krakowskie wydawnictwo Universitas ma wydać 11 tomów:

I „Kropki nad i. Dziś i jutro"

II „Myśl w obcęgach. Studia nad psychologią społeczeństwa Sowietów"

III „Historia Polski od 11 listopada 1918 r. do 17 września 1939 r."

IV „O jedenastej – powiada aktor – sztuka jest skończona. Polityka Józefa Becka"

V  „Lata nadziei: 17 września 1939 r. – 5 lipca 1945 r."

VI „Był bal"

Vii „Europa in flagranti"

ViiI „Herezje i prawdy"

IX „Dom Radziwiłłów"

X „Zielone oczy"

XI „Stanisław August"